پرتال عمران ومعماري اورمیه

رودخانه هاي اروميه و استان :

در استان آذربايجان غربي رودهاي متعددي در جريان مي باشد كه تعداد آنها قريب به 30 رودخانه مي باشد، جريان امتداد اغلب رودها از غرب به طرف شرق استان بوده كه به دو دسته رودهاي دائمي و فصلي تقسيم مي شوند، از مهمترين رودخانه هاي دائمي و عمده استان مي توان به رود خانه زرينه رود، سيمينه رود، مهاباد رود، گدار چاي، شهر چاي، قطور چاي، زولاي چاي، باراندوز چاي، نازلو چاي، اشاره نمود، بعلت سرازير شدن اين رودخانه ها از ارتفاعات غرب استان قابليت ويژه جهت توليد نيروي برق آبي و ورزش فرح بخش قايقراني ايجاد گرديده است.

زرینه رود (جغتوچای)

این رودخانه از کوههای چهل چشمه بین سقز و بانه سرچشمه می گیرد و پس از عبور از شرق میاندوآب در جلگه وسیع آبروفتی به چند شاخه تقسیم می شود و از گوشه جنوب شرقی به دریاچه ارومیه می ریزد. طول آن 300 کیلومتر و حوزه آن بیش از 1100 کیلومتر مربع است . متوسط آبدهی این رودخانه ماهانه 5/139 میلیون متر مکعب برآورد می گردد . بر روی این رودخانه سد نسبتا بزرگی احداث شده است که از سد ارس مرتفع تر و از نظر ظرفیت و اهمیت بعد از سد مزبور قرار دارد . این سد حدود 70 کیلومتر با شهر میاندوآب فاصله دارد . سد انحرافی آن به نام نوروز مهر حدود 10 کیلومتری میاندواب واقع شده است و آب مورد نیاز کشاورزی جلگه میاندوآب و قسمتی از دشتهای بناب و ملکان را تامین می کند . ماهیان بومی رودخانه عبارتند از : کپور - سفید - اسپیله و زرد ماهی که طول برخی ار آنها به یک متر نیز میرسد. قابلیت سیاحتی این رودخانه چه از نظر تفرجگاهی . چه از نظر استفاده های قایق سواری بسیار زیاد است

رودخانه سیمینه رود (تاتائو)

این رودخانه از ارتفاعات اطراف سقز (حوالی زنجان و ترجان) در جنوب دریاچه ارومیه سرچشمه می گیرد . شبکه اصلی آن شتاوه رود در جنوب غربی دهشهر کندی است. خصوصیات دره های آن مشابه دره های زرینه رود ولی آب آن کمتر از رود مزبور است . متوسط جریان سالانه آن 452 میلیون متر مکعب می باشد این رود پس از عبور از بوکان و غربی میاندوآب و دشت حاصلخیز شامات به باتلاق های جنوب شرقی دریاچه ارومیه میریزد. ماهیان موجود در سینینه رود مانند زرینه رود است و آب آن برای مصارف آبیاری مورد استفاده قرار می گیرد . مطالعات مقدماتی نشان داده است که امکان ایجاد یک سد انحرافی و یک سد مخزنی در دو مرحله بر روی این رود وجود دارد.

مهاباد رود

این رود از میان ارتفاعات سردشت و پیرانشهر می گذرد و از به هم پیوستن دو شاخه اصلی بیطاس و ده بکر به وجود می آید. پس از گذشتن از شمال غربی مهاباد در غرب سیمینه رود و شرق گدار (قادر چای) وارد دریاچه ارومیه می شود . بر روی این رودخانه نیز سدی احداث گردیده که علاوه بر تولید برق آب مشروب شهر را نیز تامین می کند. سد انحرافی دیگری در 8 کیلومتری مهاباد در محلی به نام یوسف کندی جهت آبیاری اراضی ساخته شده است .

باراندوز چای

این رودخانه از کوههای سرحدی ایران و ترکیه و عراق از پینار داغ - دالاپر و بزسینا سرچشمه می گیرد و پس از اخذ شعبات فرعی و مشروب نمودن قسمتی از جلگه حاصلخیز باراندوز در شعبه اصلی آن به نام بابارود در قریه جیرانلار به دریاچه ارومیه ختم می شود . بستر در مرداد و تیر ماه خشک می شود ولی دبی آن در اردیبهشت ماه حداکثر به 100 متر مکعب افزایش پیدا می کند . حجم سالانه این رود 171163000 متر مکعب ثبت شده است

شهر چای

شاخه اصلی این رود از ارتفاعات مرزی شهیدان سرچشمه می گیرد و با پیوستن شاخه های کوچک در روستای بند به نام شهر چای نامیده می شود . این رود در شمال باراندوز چای جاری است و مسیر آن مستقیم تر از رودخانه مذکور است

 و بدونه هیچ پیچ و خم های بزرگ از جنوب ارومیه می گذرد و در شن های ساحلی نزدیک جنوب دماغه حصار به دریاچه ارومیه می ریزد. میزان دبی این رودخانه کمتر از باراندوز و بین 40 و 31 متر مکعب در ثانیه برآورد شده است و حجم آن بیش از 121720000 متر مکعب است.

نازلوچای

این رودخانه از به هم پیوستن انشعابات سرو چای از کوههای مرزی و ارزین چای - سلطانی - کتول داغ از کوه های ترکیه به وجود می آید . این رود پس از عبور از دره تنگه موانا در حوالی روستای نازلو وارد جلگه ارومیه می شود و پس از سیراب کردن جلگه ارومیه نزدیک کوه زنبیل به دریاچه ارومیه می ریزد. یکی از دیدنی های این رود در مرز ایران و ترکیه در یاچه طبیعی مارمیشو است . طغیان رودخانه در اردیبهشت ماه و کاهش آن در شهریور است . در واقه نازلو چای پر آب ترین رود منطقه است.

زولا چای

این رود از به هم پیوستن رودهای خورخوره - زولا - دریک و دیرعلی چای به وجود می آید. شاخه اصلی آن شمیلک داغ (مرز ایران و ترکیه ) سرچشمه می گیرد و پس از مشروب کردن حوزه سلماس در شمال کنگرلو وترد دریاچه ارومیه می شود

حوزه رودخانه ارس(آراز)

رود مرزی ار س از دیم قشلاق تا محل به هم پیوستن آق چای به ارس حدود 135 کیلومتر میان آذربایجان غربی و جمهوری آذربايجان( نخجوان) جاری است . به طور کلی رود ارس از کوههای هزار برکه ترکیه سرچشمه می گیرد و سپس با رودی دیگر به نام کورا یکی می شود و بلاخره به دریای خزر می ریزد. طول این رود در حدود 1072 کیلومتر است. رودهایی که از حوزه آذربایجان غربی وارد ارس می شوند رودخانه زنگبار و آق چای است.

حوزه رودخانه زاب کوچک

رود کلوی (زاب ) از گردنه میدان با 2140 متر ارتفاع از سطح دریا سرچشمه می گیرد و از شرق به غرب جاری می شود و سپس جریان خود را به سوی جنوب کج می کند و در دره ای عریض و مستقیم منطقه پیرانشهر به سوی سردشت ادامه می یابد . از آن طرف سردشت یعنی ابتدای جلگه به هنگام خروج از ایران به طرف مغرب جریان پیدا می کند و بلاخره به دجله می ریزد